Hamilelik Öncesi Muayenedeki Amaç
Gebelikte yapılan takip kadar gebelik öncesi muayene ve danışma da önemlidir. Buradaki amaçlardan bir tanesi bilinen veya bilinmeyen bir hastalığın gebeliği ne oranda etkileyeceğinin ya da bu hastalığın gebelikten ne oranda etkileneceğinin ortaya konulmasıdır. İdeal olan gebeliği planladığınız zamandan 3 ay öncesinde hekim kontrolüne girmek ve mümkünse bilinçli ve planlayarak gebe kalmaktır.
Gebelik kadın vücudunun aslında alışık olmadığı şekilde ek yük getiren bir olaydır. Elbette sağlıklı bir gebelik dönemi ve sağlıklı bir çocuk için de annenin tam anlamıyla sağlıklı olması gerekmektedir. Bu nedenle gebe kalmaya karar veren kadınların gebe kalmadan önceki dönemde bir kadın hastalıkları ve doğum doktoruna başvurması gereklidir. Bilinen bir hastalık (şeker, yüksek tansiyon gibi) durumlarında bu muayenenin önemi daha da aşikardır.
Gebe kalmayı arzulayan ve bu amaçla da korunmayı bırakan kadınların geçmişte geçirmiş oldukları özellikle ciddi düzeydeki kadın hastalıkları gebe kalıp kalamayacakları açısından önem taşımaktadır. Örneğin daha önce rahim, yumurtalık ya da tüplerle ilişkili bir operasyon geçirmiş kişilerin bu bilgileri doktorlarına mutlaka iletmeleri gerekmektedir.
Gebelik Öncesi Yapılması Gerken Testler
Gebelik öncesi değerlendirmede anne ve baba adayının kendilerinde veya yakınlarında kalıtsal özellik gösterebilecek bir hastalığın var olup olmadığı araştırılır. Anne adayının genel bir muayenesi yapılarak herhangi bir hastalığı olup olmadığı araştırılır. Herhangi bir sorun saptandığında ise (örneğin kalp muayenesinde kalp seslerinde anormallik gibi) ilgili uzman doktorla görüşülerek bu problemin önemi ve gebeliği ne oranda etkileyebileceği araştırılır. Jinekolojik muayene ve ultrasonografi ile rahim ve yumurtalıklar değerlendirilir. Eğer gerekli görülürse smear testi uygulanır. Bazı temel laboratuvar testleri ile karaciğer, böbrek fonksiyonları ve kronik hastalık varlığı (Şeker, hepatit gibi) araştırılır. Herhangi bir sebepten dolayı sürekli kullanılan ilaçlar varsa gebelik döneminde kullanılmalarının uygun olup olmadığı değerlendirilir.
Önceden Geçirilmiş Gebelikler ve Geçmiş Tıbbi Öykü
Daha önceden yaşanan gebelikler ile bunların sonuçları ile ilgili bilgiler, planlanan veya gerçekleşmiş gebeliğin nasıl seyredeceği hakkında önemli ipuçları verebilir. Daha önce gebelik boyunca ortaya çıkan problemlerin neler olduğu detaylı olarak sorgulanır Çünkü örneğin erken doğum ya da tansiyon yükselmesi gibi bazı problemlerin sonraki gebelikte de tekrarlama riski olduğundan bunlar mutlaka bilinmelidir. Ayrıca bebeklerin doğum haftaları, kiloları, doğum şekli, kaç saat sürdüğü, doğumda zorluk yaşanıp yaşanmadığı, detaylı olarak değerlendirilir. Özellikle daha önceden tekrarlayan düşükler, sakat bebek, zeka özürlü bebek dünyaya getirme ya da ölü doğum gibi olaylar varsa doktorunuz yeniden hamile kalamadan önce sizi mutlaka detaylı olarak değerlendirecektir.
Gebelik Öncesi Beslenme
Bebek sahibi olmaya karar verdiğiniz anda beslenme alışkanlıklarınızın tümünü gözden geçirmelisiniz. Folik asit alımına başlayınız. Daha gebeliğin yeni anlaşıldığı hatta gebe kalma olasılığının olduğuya da gebe kalınmak istendiği günlerden itibaren anne adaylarının yapmaları gereken şey; folik asit adındaki vitamini almaya başlamalarıdır. Folik asit desteğinin önerilme nedeni ise beyin ve omurilikde oluşabilecek problemlerin önlenmesidir. En iyi doğal folik asit kaynakları yeşil yapraklı sebzeler, taze sıkılmış meyve suları, pancar, brokoli, bamya ve kuru baklagillerdir. Kafein gibi pek çok maddenin kullanımı da minimal düzeye indirilmelidir. Eğer kilo fazlanız varsa; zayıflamak için diet ve spor yapmanız önem arzetmektedir.
Eğer sigara kullanıyorsanız , sigarayı derhal bırakmanız gerekmektedir. Çünkü sigara içen kadınlarda gebe kalmada güçlük, gebe kalındığında da düşük olasılığında artış, erken doğumlar, düşük kilolu bebekler dünyaya getirme ve hatta anne karnında bebek ölümlerinin fazlalaştığı bilinmektedir. Aynı zamanda alkol kullanıyorsanız alkolü sınırlandırıp kesmeniz gerekmektedir.
Gebeligin Tanısı
Hamilelik planlayan kadınlar her ay “Acaba hamile miyim” sorusunu kendilerine sorarlar ve bedensel ve ruhsal değişikliklerin hamilelik ile ilgili olup olmadığını merak ederler.
Gebelik Belirtileri;
- Beklenen adetin gecikmesi
- Bulantı ve bazen kusma
- Memelerde dolgunluk, özellikle meme ucunda hassasiyet, meme ucunda koyulaşma, meme başında karıncalanma hissi
- Karnın alt kısmında dolgunluk, şişkinlik ve bazen hassasiyet
- Yorgunluk, uykuya eğilim, baş dönmesi
- Sık idrara çıkma
- Vajina salgılarının artması
- Bel ağrısı, kasıklarda ağrı ve baskı
Bu belirtiler gebelik oluştuğu andan itibaren vücudunuzda salgılanmaya başlanan gebelik hormonlarının ve salgılanma miktarı artan Östrojen ve Progesteron hormonlarının etkisiyle meydana gelir. Bu belirtiler muhtemel bir gebeliğin habercisidir. Kesin tanı için kanda gebelik testi ( Beta Hcg ) yapılmalı veya ultrasonda gebelik gözlenmelidir.
Gebeliğin (Hamileliğin) Kesin Tanısı Nasıl Konur?
Hamilelik rahimde (dış gebelik durumunda tüplerde ya da karın boşluğu gibi bir yerde) yerleştiği andan itibaren trofoblast hücreleri tarafından Human chorionic gonadotropin ( Beta Hcg ) adı verilen bir hormon salgılanmaya başlanır. Normalde kanda ve idrarda eser miktarda bulunan bu hormonun arttığının çeşitli testlerle gösterilmesi (HCG salgılayan tümörlerin olduğu çok ender durumlar hariç) vücutta bir gebelik olduğunun kesin kanıtıdır.
İdrarda Gebelik Testleri
Kanda ß-HCG belli bir eşik seviyesine ulaştığında idrara çıkmaya başlar ve gebeliğin ilerlemesiyle idrardaki seviye artar. İdrarla yapılan gebelik testlerinin esası bu ß-HCG’nin varlığının ya da yokluğunun saptanmasına dayanır. İdrarda bakılan gebelik testlerinde bazı kitler güvenilirliklerini %99 olarak bildirmektedirler.
Hangi Test Daha Güvenilirdir?
En güvenilir test kanda yapılan ß-HCG testidir. Kanda yapılan gebelik testiyle, hormon salgısının başladığı en erken dönemlerde, henüz adet gecikmesi bile olmadan kanda ß-HCG seviyesi saptanarak gebeliğin tanısı konabilir.
Ultrasonografi İle Gebelik Tanısı Ne Zaman Konur?
Adet gecikmesi 4-5 güne ulaştığında hamilelik testi yapılmaksızın vajinal ultrasonografi ile gebelik tanısı konabilir. Abdominal (karından bakılan) ultrasonla ise hamilelik tanısı adet gecikmesinin daha fazla olması gerekir.
