Endometriozis (Çikolata kisti hastalığı) hastalığının ismi “endometriyum” kelimesinden yani rahmin iç duvarını oluşturan dokudan gelmektedir. Adet döngü sırasında eğer kadın hamile kalmazsa bu dokuda büyüme gelişir. Endometriozis olan kadınlar rahim dışında endometriyuma benzeyen ve benzer davranış gösteren doku bulundururlar. Bu doku genel olarak kasıktaki diğer üreme organları ve karın boşluğu içerisinde gelişir. Her ay yanlış yerde bulunan bu doku, adet döngüsündeki hormonlara tepki vererek gelişir ve rahim içi dokunun yaptığı gibi kendini dışarı atmaya çalışarak iç kanamaya sebep olur.
Doku, adet kanamasında görülenin aksine kendini vücuttan dışarı atamaz ve bu dokudan kaynaklanan kanama çevredeki dokularda enflamasyon ve şişmeye sebep olur. Bu süreç bölgede yara dokusuna sebebiyet vererek lezyon veya başka büyümelere neden olabilir. Özellikle yumurtalıkların dahil olduğu vakalarda kan, bulunduğu dokuların iç kısmına gömülerek kan birikimine ve bunun sonucunda çikolata kistlerinin oluşumuna sebep olabilmektedir.
Belirtileri
- Ağrılı adet görmek (Dismenore)
- Ağrılı ilişki (Disparoni)
- Barsak hareketleri ve idrar yaparken ağrı
- Aşırı kanama
- Kısırlık
- Diğer bulgular (kabızlık, şişkinlik, bulantı, yorgunluk hissi)
Tanı
Hastanın, şikayetlerinin ve kişisel hikayesinin dinlenmesi çok önemlidir. Tanı için öncelikle bu şikayetleri olanlarda endometriozis akla gelmelidir. Daha sonra jinekolojik muayenede ağrı, hassasiyet ve kitle varlığı değerlendirilir. Özellikle transvajinal ultrasonografi ile fizik muayene bu bulguları teyid edilir. Ameliyat planlandığında hastanın Pelvik MR‘nın yapılması ameliyat sınırlarının belirlenmesi ve hastaya nasıl bir cerrahi gerektiği konusunda bilgi vermek için çok önemlidir. Kesin tanı laparoskopi ile çıkartılan dokunun patoloji tarafından incelenmesi sonucu konur
Tedavi
Endometriozisin tedavisi hastalığın seviyesine, semptomlara ve çocuk sahibi olmak isteyip istemediğinize göre değişebilir. Endometriozis ilaç tedavisiyle, ameliyatla veya iki yolla birden tedavi edilebilir. Ağrının temel sorun olduğu durumlarda genel olarak önce ilaç tedavisi denenir.
İlaç Tedavisi
- Non-steroid anti-inflamatuarlar: Sadece ağrıyı azaltır ancak lezyonu ortadan kaldırmaz.
- Hormonal tedavi: Endometrial dokunun büyümesini engeller ve yeni implantların ve yapışıklıkların oluşmasını engeller. Ancak endometriozis lezyonlarının ortadan kalkmasını sağlamaz. Kullanıldığı sürede büyük oranda şikayetleri azaltır.
- Doğum kontrol hapları
- GnRH agonist ve antagonistleri: Estrojen ve progesteron üretimini artıran hormonları ( FSH, LH ) bloke eder.
- Progestin tedavisi: (Mirena, Depo-provera, Visanne) Menstrüel kanamayı ve endometrial doku oluşumunu durdurur ve endometriozis şikayetlerini azaltır.
- Aromataz inbitörleri: Vücuttaki estrojen miktarını azaltır.
Cerrahi Tedavi
Endometriozisin esas tedavisi cerrahidir ancak her endometriozisi olan hastayı ameliyat etmiyoruz. Ameliyat doğurganlığı arttırmak ve ağrıyı azaltmak için tercih edilebilir. Ameliyat sırasında endometriozis dokuları ortadan kaldırılır. Cerrahi tedavinin tercih edildiği grup özellikle hayat kalitesini bozan şiddetli pelvik ağrısı olan ve ilaç tedavisine cevap vermeyen hastalar, endometriozisi olduğu bilinen ve uğraştığı halde gebe kalamayan hastalar, ve büyük çukulata kistleri olan veya endometriozis olduğu düşünülen şüpheli yumurtalık kistleri olan hastalardır.
